Sunday 3 March 2013

NINGSING MAMISING-12


Yaosang:

Angang oiringei punshina khwaidagi pamjakhiba kumheini yaosang. Ipok thada pangthokpanara khangde onthokna ngaojakhi.Siningbagi wakhal lakkhiba kayadasu kumhei asi yaoningbagi mayaina sihoukhide. Kaya yamkhraba ningsing mamino masina ifamda tahallamliba!
 

Yaosanggi nungaibalakta anouba fijol setpa fangbasisu panba yai. Lei machugi furit amadi mami sami ngasisu adum ningsingli. Yamna khoidajakhiba oiramba tai nawa wakhalna madubu. Kokpa ngamdana leihoure. Tha kaya watlingeidagi khut thektuna paminnarakpa lamtagi purnima numittu yourakpada ipang oiminnagadabi itasingga ayuk chakcha tokpadagini makhe langminnakhiba. Chenghi sambal langminnaraga iruptuna iroiduna sannaminnakhi santhel khong marilda. Adudagi keribani haiduna imagi hemani, imannabigi mamagi  lipstic puthoktuna teimin-sangminnakhi. Machu ita tadrasu  kerabani fajarabani haibagi wakhalda fijol anoubasingdu hanna hanna yengna, leikaida saba yaosang mei thaba wana ngaiminnakhi.


Yaosang mei thabu thakhradi chennakhi khunkoktamna. ‘Haribola he hori, lairabagi senfu thugaise…’ lao laoduna khangnaba khangnadaba khungangi yumthong sinna changlaga sel nikhi. Chinfel khara faba imannabisingna mang tharaga ‘Ho peisa niba lak-iye…’, gorong gorong changsinkhi  ikai hangoiba yaodana meegi imungsingduda. Nungai yaifana panba yumbal, mathong chadana panba yumbal makhal makhalni. Peisa niba chatpana khunganggi lammit tumit, yumlei keirei, punshi mahing, imung makhal, mee makhal kayabu khangba ngamhankhi. Kanagumbagi imungna harao harao kousinduna bor chaona pirammuko hairaga peisa tara, kun , siki , makhai, lupa angamba pirakkhi. Kanagumbagina thong lollaga meena kouba laangba tasinnadana tumin leikhi. Kanamagina ngasidi peisa loithokkhre hayeng lak-o hairakkhi. Harao harao piraklaga eikhoisu bordo chaona chaona pirammi ‘nungai yaifana panjaro, ana ayek yaoranu’, piraktaba, kouba khumdaba imungdana machin yaobi ama anina hekta laosillammi, ‘noida chara hen siro, lairabana pat tatlo…’. Yaosang mei thaba numitta eikhoina piba bor oirasu shap oirasu palli haibagi apang thajabi amana bikhya niba chatpada ikai iki amatta pokkhide. Nongmadi shap tousillamlaga thorakpada mayum pandrabi leisabi saree imaboksing  amana amuktang machin thiraga hatlage matagum tannarakpabu mihun thahun sudana  lawai sham chap yungkhatna chennarakkhi.
 

Imabokkidudagi leirak ama lallaga makha thangbada leibi sel okhak paibi iboktudi ingna tapna isusing laklabra haiduna mangolda famduna ngairamgani hakchang  ngamdaba matangdana famungdagi nahe nahe hougatlakani. Toubagidi eikhoigi khutpuda naitom pokpi masudusu yaoi. Imannabiduga sanga oirubagi laida katpa athum ahaosu chahi khudinggi chaba fangkhi. Sel nibada natte chatlibase huranbasu chatlibani. Khara amana peisa niba changkhringei khara amana meegi ingkholda houba hawaimubi, kobi,  hawaitharak, alu hurankhi. Chatnabi ama oina leiramlabana thoina pap puinagi wakhal faonakhide. Huranba heibadubu hei singba oina khannakhi. Adubu lamsida kaya khutloidabana kumhei yengbagi thabakta oikhi eidi. Ei yaobana eikhoigi ingkholdagi hurandrasu imagi mapamgi ingkholdadi eikhoigi huranba khutpudu hekta paktharaga changnakhi, sel nibana eiga imannabi kharaga  changhalli.
 

Nini chanba numitta ayuk nganna houraga ima imagi innafi amamam (kanagumbina jaipurga yanbasu yaoi) ngakta yetpoi lakpoi thengle thorak o kounaduna thorakminnei soroklomda. Thouridi ayamba matamda eikhoidagi pukhi. Ngarang hayeng pige haihouba imung kharada changduna sen tonkhibagum thoukhi. Pirakpadi pangyao yaokhide. Khunganggi sorok machani, yamna chatlibana eikhoi khungi nak yetta tariba pangalsingni. Harao harao pirambasingdudi harao harao thadokpikhi. Adubu peisa pini khangdraba mahasaisingdudi lemna khak thadokkhide. Meegi cycledu maning mamang yanbao thatpao pumkoi koisinni ,mafi furit , makhut paiduna koiching chingni, khara lakpa foiba heibina furitkhaoda yaoba wallet, kolomnachingba laktuna chenkhini. Yannadrimakhei changlakloi lapna leikhini. Makhoidou maril thitpani furusu yadagum tou Meitei khullak oibagi.  Eikhoigi ka henba maongduda cheirakpasu yaokhi , ‘chaningai leitrabra nirisi, eikhoigi edta nakhoidagi kari ni ?...’. Angang lai ngaktani naha achoubasingduga thaoina onsinnaduna chinda paodanakhi, ‘kumheini, eikhoi chatnabini khangdra atei matamda nibra?...eikhoi lambisida chatpinu piroidaba oiradi…’. Ama faringei nanthoktuna chenkhiba uhoudaduna fahoudaba yaoraga eikhoi masel amuk khatnani,‘ Adum yeng leiyu, loi thadokkho…’. Mee fabagi thou chillingeidudani aber teiba nupamachasingna mathou chinjaribasu. Masak khara fajabi imannabisingni dasa yamna tarisi. Isung imannabana kaya tannadrasu eingonda ngaihak leitana  chongkhatlaga makha leikaigi nupamacha piktru amana hekta teisillammi. Schoolda nongma imannabi kharana makhoina thoujillaga teihanbani haidorakkhi.
 

Sorok machaduda thouri thatpada ita tadrabadi maning sorok haina kounaba mayai lambida chattuna thatkhi. Kharadi kinei maduda thatpasi, aber teiba sangu sangu lak-i. Nongmadi eikhoi mayam meegi imungda thong lonsillaga khangkhi. Mayai lambi haigara kum amagi yaosang amasu ningsinglakle. Chaore leisabi macha haiduni. Junior high school nattraga high school tamlamlani. Leishabi yang yang farabi indomchasinggi matung illaga yaosang aroiba numitta koiba chatpani. Ahanba amadi aroiba oina leisabi marak tinduna yaokhiba yaosangni. Thouri thatpagi yaosangduna sangsar amani. Peisa tannaba hotnabada atei thoina changba natte. Numittudi leisabina pakhang thiba chatpagi maongni. Adubu aber nattraga nimna mamai machu sangjillaba ngaosinnaba pakhangsingna gari mapot fana laklabadudadi yaosang manam namba thoraklibi indomcha leikai ichesingdu lakle lakle haiduna tung hanna yengnaraga sorok mataida leiba khonglam wangmagi thonggal amada hotchinnakhi. Karino tourisibo changak maingaknabaga loinana mihun chenganana tunginduna chensinkhi eisu. Uku haptuna semliba apikpa thonggandu lanbada pisces(nga) oirubanara khangde ishingda jabong chongthakhi. Mitkup amada thokpa thoudokni . Gyan men tahouba natte. Ishing manungda ngaihak manggum leiruraga fung faogatkhi. Lambida chatlamba, Tata mapot thanna lakpa nupa mayamna khubak khuduna nokpa mang hagum takhi. Ikaibana leikrak changningba youkhi. Leikhom itei teina mai mit ngangsang ngangna kakhatlaga meegi sumang youkhrabisingdugi manak younaba chensinkhi. ‘ “Urirei ishingda tare” laorambado garidagi…’ indomchana nokna nokna iruplingei tahoudraba eingonda tamlakkhi.School tamminnaba imannabi imannaba kayasu yaona  yamlaba meeyamna leitenglaba lambi lamsangdu landuna yumda hallakpada eina faokhiba ikaibadudi. Houjiksu madugi inil leihouri. Ikaimanbadagi indomchada napsinduna chatlubada  saorangnana cheirakkhibadu kuikhraba oirasu khonthang yeirei ningsinglakba khuding ‘karinone si angangsibu, sum changsillaklisibu, chumna chat yadro’.

Numit mangani chupna nakka thengduna, thouri thattuna awa nungai yannana tallakkhiba peisaduna tarukni suba numitta chak chanakhi. Yaosang loire haibagi nungaitaba wakhaldu ahaoba mathelsing charani haibagi wakhalna namhatchaduna pumlang langminnakhi,  'kanagida chanasi haiba, kari kari mathel tousiba?' Chak chanafamdu hongla honglaga sillasu ayambana eikhoigida oikhi. Eikhoida toina sinkhibagi maramsu leikhi. Pujarigi thou puhankhiba ima pabana chak yensang yenna yenna angangsingi wakhal khangna hek hek haikhi ‘chap mannana happaniko. Eina watli mana helli khannadanaba’. Chaba loiraga arembasingdusu amuk mannana yenkhi. Meena kari haikhidage kijana icha meecha yonglei mellei naidana yenba potyenni.

Kum amagi chak chanaba numittudi piga marup oikhi. Maning leikaigi imannabi amagi yumda sin-langkhi. Chanaba khudingda yensang mathelsingdi ataba peisana leirasu chengdi yum yumdagi khainakhi . Numittusu turel wangmagi inamma Thotleihoida magi cheng saruk khaiba eikhoi khara urokthong landuna chatkhi. Pal semduna ishitlaga nga fanakhibagi ishing takli takli leirammi Santhelkhongdu. Thongkha paringdu yengdhou karan chatna  yungba palsangni. Lufam oikhibagini. Thongyai yourakpada karamna soikhiba khongfamno khanghoude paithakhi safu kanna. Yengdhou yungliba mapa chana tasinkhi. Leikhom bru-bru putthaba  mafamduda cheinakholga loinana ‘Ima ima' kouna fampreknakhi. Thongthakta leihoubi imannabisingna ‘Prema takhre’ laonarakpada anakpada leiramba ataba auba mayamsu laonarakkhi. Faiganda yengdouna thinkhibagi ee  thokpadu ubada ee ubada ipai houbi ei ‘ ayo ima ei sire ima!’ o khongna kapkhi. Eshwargi kripani waraba khudongthiraba matamda madom chindagi thokkhiba ‘ima’ haiba mingouna koujabi eigi apokpidu mayamna laonabadu taduna chenthorakkhi. Khonglei thuna eigi maikei tamlakkhi. Chinda koujabagi wani imagi maithong, nganglak laoraklibadu  uba tabada mihungi khongjeldu khanghai amukka haigatkhi. ‘ Lamsha namittu nongdonda yengbra? Cheina lenglamladi fadouni …’ leikhomga eega yaonnaribi eibu  yum younaba sagan paiduna chinglakkhi. ‘chak chanabaka yaoba yaroi houjik…’. Imannabisingga wa wa nokminnaduna lenminnabagi mahutta imagi micheigi cheinakhol, asokpagi cheina, itasingi mamangda ikaiba pullap yannaduna hik hik kaptuna lenkhi onthokna naitom tana tusonna. Imannabisingna eigi chak saruk thillakkhibadu pigi nong marakta chakhibanara mahao ikhang khangkhide.
 

Yaosangga thabal chongbagadi ishingga ngagagumbani. Makholda tabada chongningbana khro khro khotlasu yaosang thabalna eibu aduk hakna nungaiba pibirakte. Hoi angang oiringei khungi uful brong brong thokpa lampakta khwaigi mameida tan men mathong khangdana pangchongda chongkhibagi nungaibadudi mangdri. Yumda hallakpada machagi kumheitabu yenglibi imana hek hek ngangkhi, ‘thabal chonglibanina tansu chade tan chanana chong yadro’. Class six tamlingei matamda eikhoigi Junior high schoolda chongkhiba thabalduna eigi yaosang thabalgi aroiba oikhi. Imannabisingi marakta thettuna chongkhiba thabalgi khongthang kupna yengkhibi schooldugi eibu luna toujabi oja Binana ‘Premaduna thabal chonglibanina tansu chade’ hai haiba wafam imannabi amana tamlakpadagi amuk hanna khun leikaigi lampaksingda chong- fanjakhidre. Hoi chongbamak yaodrasu pamjaba yaosang thabalbu kallakna yengbadi tokkhide lampakki mataida leplaga.Matam ama  lampak mayaida nattraga khwaigi mameida khujeng palloinaduna chongminnarambi itasingna ningthina make semlaga lamgi khoimu leipamba kayaga khujeng palloinaduna nungshi wari saduna chongkhiba thabalbu khamba thoibigi jagoi khuthek Angom chanu Torona yengbagum yengkhibani onthokna mihouna.
 

Class six karakpa matamdagi peisa thattuna, nakka thengduna chak chanabagi pandup adusu loisinkhi. Yamnadi pamjarasu ahumsuba ibungna kanna thingkhibadagi adummak tinba fangkhidre imannabisingi marakta. Adubu namduna namthabikhraba yaosangda ngaojabagi ihul adu amuk kaanghannaba hotnakhi yeithatpikhiba ibungdumakna. Adungei chak chananabagidamak peisa niminnakhibi imannabisingdu chaoba sarep fanaraktuna thabalgidamak chen chongba, peisa khaibada khoirel masa amuk painarakkhi. Matamdudi ishing manungda taba nungdumgum tumin tumin lairik amadi mondranggi sangsarda luppa houre. Chongba heitaba thabalduda karisu heiningba pokkhide. Leikai leisabigi selkhai khairakpada imadagi eigi saruk adum loukhi. Ahanbada houramlabasu eina adum yakhidabadagi itasingna thabalgi langbada eibu houba hangoinaduna adum houkhidre. Koinadabi imannabina maraktaka hairakkhi ‘mee machadi lairikta thawai yaobanina…’. Adubu adum noktuna tathokkhi. Eikhoi leikaigi thabalda thawai yaobi imannabi amaga mitchi, waheigi ten kapnariba ibungduna magi khudongchaba fangnabani eibu yaosang thabalgi langba kanna yaohanninglakkhibadu. Adubu matam ama athingba thamlakpada aduk hakna thouna fudokpa ngamkhidrasu yaohannaba hotnarakpadudadi inada hapkhide. ‘keshe’ haiduna famungda tumlaga leithokkhi.
 

Hostel thadoktuna yumda yaosang yaorui  kum ama. Chahi waikhtlabi,thabaldasu channdraba matamni. Leishabi saree mingthol fanglabi indomchana hourakkhi, ‘ibe  nakka thenglusira?’ ‘meena noknaroidara hanurakansida?’ ‘ noknaroi, mousu chatnaridudi, swai akoibasiga sorokki dukansinggada chatlusi’. Angang oiringei loisinningda loisinkhiba puk thandana tokhibagi arambana lamjingduna lamta purnimagi thabalda kuina koiraktraba keiroi leikaida sel nirukhi. Thaina inatni khanna tonkhiba sel thoubagum thoukhibagi thounadudi mangkhiramle pangal saref fajarasu. Ikai ikai ikaibaga changbidabi indomchagi tung-inkhi. Saree ani ubada ‘Eh! Angang achoubi anisu peisa niba lakli…Abe nangsu yaosang yaorarira…singiko nakhoi anise…’. Adungei ‘hari hari bola, he hori…’ yumlak khullak, leirak konsang nilhanna nakka thengbagi nungaibadu ningsingbadangda ngairamle. Puk thanfatkhide khanduna ngaranggi chak aremba charubabu chajik ollabagi mahao iwat watlamle. Ngarang haokhibadu ningsing ningsing ras loubana henna oinamlamle…




No comments:

Post a Comment